Naturalne odnawianie świerka
 
Autor strony: W. Gil
 
Odnowienie samosiewem górnym w rębni częściowej smugowej     Wykorzystanie samosiewu górnego w innych rębniach     Odnowienie samosiewem bocznym     Pielęgnowanie odnowień    
 
 
 
Pokrywa mszysta sprzyja pojawianiu się samosiewów świerka
 
Odnowienie naturalne świerka można uzyskać w wyniku obsiewu górnego lub bocznego. Świerk obradza obficie co 3 - 5 lat, w górach rzadziej, nawet co 6 - 11 lat.
 
Odnowienie samosiewem górnym w rębni częściowej smugowej
 
Decydując się na ten sposób odnowienia należy pamiętać o występujących ograniczeniach, a mianowicie o podatności świerka na uszkodzenia od wiatru, co praktycznie przekreśla sens stosowania tej metody w najwyższych strefach zagrożenia oraz na zbyt wilgotnych i zwięzłych glebach, gdzie świerk wytwarza zbyt płytki system korzeniowy.
 
 
Drzewostan świerkowy uszkodzony przez wiatr (Pomorze Zachodnie)
 
Przy odnowieniu naturalnym samosiewem górnym najczęściej mamy do czynienia z rębnią częściową smugową IIc, o szerokości powierzchni manipulacyjnej do 30 m. Szerokość odnawianego drzewostanu nie powinna przekraczać 150 m.

Przygotowanie drzewostanu do obsiewu

Dobre przygotowanie drzewostanu świerkowego do obsiewu wymaga intensywnych cięć pielęgnacyjnych w trakcie trzebieży późnych. Pozwala to zbudować należytą stabilność drzewostanu. Niebezpieczeństwo wiatrowałów zmniejszamy zakładając pierwsze smugi od strony wschodniej lub północno-wschodniej.

W przypadku silnie zwartych drzewostanów zalecane jest wykonanie dwukrotnych cięć przygotowawczych (w odstępie 4 - 5 lat), w których usuwa się każdorazowo do 10% zapasu. Z drzewostanu wycina się drzewa chore, źle ukształtowane, o małych koronach, natomiast pozostawia się drzewa grubsze, które są ważnym elementem kształtowania odpornej na wiatr struktury drzewostanu.

Cięcia obsiewne wykonywane zimą w roku obfitego urodzaju nasion redukują zapas drzewostanu o 20 - 30%. Przed obsiewem należy również wykonać jesienne przygotowanie gleby, zwłaszcza przy silnym zadarnieniu.

Cięcia odsłaniające

Po dwóch lub trzech latach od obsiewu nalot jest stopniowo odsłaniany (3 - 5 nawrotów co 2 - 3 lata). Po cięciu uprzątającym istniejące luki w podroście uzupełnia się gatunkami odpowiednimi dla danych warunków siedliskowych.

Metoda ta wymaga modyfikacji, gdy świerk jest w drzewostanie gatunkiem panującym, ale 20 - 30% osiąga udział buka i jodły. Konieczne jest wówczas zróżnicowanie terminu odnowienia. W pierwszej kolejności należy odnawiać jodłę, po 5 latach od obsiewu jodły odnawiamy buka, a po ok. 10 latach - świerka, stosując zasady jak przy odnawianiu litych drzewostanów świerkowych. Prof. Bernadzki proponuje inicjować odnowienie jodły na co najmniej 10 lat przed bukiem.

 
««
Wykorzystanie samosiewu górnego w innych rębniach
 
W litych drzewostanach świerkowych w reglu dolnym, w celu przebudowy składu gatunkowego znajduje zastosowanie rębnia stopniowa gniazdowo-smugowa IVb.

Odnowieniu świerka, zarówno w górach jak i na niżu, może także służyć rębnia stopniowa brzegowo-smugowa IVc. Świerk odnawia się w tym przypadku cięciami częściowymi, na smugach szerokości 10 - 15 m, zakładanych od strony północnej, co 3 - 5 lat. W miarę wzrostu odnowienia odsłania się je, wkraczając z cięciami w kolejne smugi, w głąb drzewostanu. Całkowity okres odnowienia w całej strefie (150 - 200 m) wynosi ok. 50 lat.

W górach, w mieszanych drzewostanach złożonych z świerka, buka i jodły, zastosowanie znajduje rębnia stopniowa gniazdowa udoskonalona IVd.

W borach świerkowych w reglu górnym, odnowienie naturalne świerka samosiewem górnym uzyskuje się również w ramach rębni jednostkowo-przerębowej V, stosowanej ze względu na rolę glebochronną i wodochronną tych drzewostanów. Odnowienie następuje w lukach i małych gniazdach powstałych po usunięciu pojedynczych (ewentualnie 2 lub 3 w grupie) egzemplarzy drzew dojrzałych. W efekcie takiego postępowania kształtuje się wielopiętrowa budowa pionowa drzewostanu.

 
««
Odnowienie samosiewem bocznym
 
Rębnia zupełna smugowa Ic, o szerokości zrębu 15-30 m, znajduje zastosowanie w odnowieniu naturalnym świerka wszędzie tam, gdzie zagrożenie od wiatru uniemożliwia stosowanie rębni częściowej. Ten typ rębni znakomicie odpowiada rosnącym na niżu drzewostanom świerkowym - zarówno litym, jak i mieszanym, np. z niewielkim udziałem sosny. W tym ostatnim przypadku można również stosować rębnię zupełną pasową Ib o szerokości zrębów 30-40 m. Pamiętać należy przy tym o obowiązującym kierunku cięć - ze wschodu na zachód lub północny zachód, tak aby odsłonięta ściana drzewostanu znajdowała się po stronie zawietrznej.

Warunkiem stosowania tego sposobu odnowienia jest wybranie terenu nie narażonego na przymrozki oraz niezbyt zachwaszczonego, z glebami świeżymi, ale niezbyt żyznymi. Za dobry wskaźnik przydatności powierzchni uznaje się obecność starszego odnowienia świerka.

 
««
Pielęgnowanie odnowień
 
Odnowienia naturalne świerka powinny być hodowane w niezbyt silnym zwarciu, aby drzewka miały możliwość wytworzenia długiej, regularnie zbudowanej korony. Ma to szczególne znaczenie w warunkach zwiększonego zagrożenia od wiatru. Zadaniem cięć pielęgnacyjnych jest w tym przypadku uodpornienie drzew na wiatry wywalające.
««