RĘBNIE: Rębnie a siedliska owadów


Rębnie a siedliska owadów

		Autor strony: M. Sławski

Aspekty rębni istotne dla rozwoju owadów Wpływ rębni zupełnej na owady leśne Wpływ rębni złożonych na owady leśne Znaczenie otwartych luk i gniazd dla owadów leśnych



Owady mimo niewielkich rozmiarów pełnią kluczową rolę w lesie. Są głównymi roślinożercami regulującymi produkcję świata roślin. Niekiedy pojawiają się w postaci gradacji, wywołując poważny wstrząs w życiu lasu. Ważną grupą są owady zamieszkujące ściółkę i glebę. Odpowiadają one z rozdrobnienie materii organicznej oraz udostępnienie jej bakteriom i grzybom. Jest to ważne ogniwo w procesie zapewniających żyzność i sprawność gleb leśnych. Dodatkowo spulchniają one glebę i zapewniają jej odpowiednią strukturę.


		Pozostawienie drzew z próchnowiskami i dziuplami ma duże znaczenie dla przetrwania reliktowych - puszczańskich gatunków owadów

Wśród owadów spotykamy drapieżców i pasożyty, których aktywność utrzymuje na względnie stabilnym poziomie populacje roślinożerców. Wiele mniejszych wyspecjalizowanych grup gatunków zamieszkuje inne nisze w ekosystemie lasu. Spotyka się m. in. owady grzybożerne, odżywiające się odchodami ssaków, mieszkańców dziupli, próchnowisk, zapylaczy kwiatów. Oddzielną kwestią jest zagrożenie od owadów szkodliwych towarzyszące warunkom realizowanej rębni. Niektóre gatunki reagują zwiększeniem liczebności na dopływ ciepła i resztek roślinnych występujących w użytkowanym drzewostanie. W czasie prowadzenia rębni należy zachować szczególną uwagę obserwować stan zdrowotny drzewostanu i dostosowywać do niego zabiegi ochronne.

«« Aspekty rębni istotne dla rozwoju owadów

Dla zachowania zróżnicowanego świata owadów przy realizacji różnych rębni kluczowe znaczenie ma utrzymanie ocienienia gleby i trwałych warunków mikroklimatycznych, unikanie sztucznego przygotowania gleby, zachowania elementów drzewostanu związanych ze starym lasem oraz utrzymanie niewielkich powierzchni odsłoniętych pokrytych roślinnością dostarczającą nektaru i pyłku. Oczywiście w przypadku różnych rębni możliwości realizacji tych postulatów jest różna. Efekty jednak głównie są uzależnione od elastycznego i mądrego prowadzenia rębni przez bezpośredniego gospodarza.

«« Wpływ rębni zupełnej na owady leśne

Rębnie w zależności od ich intensywności w różny sposób oddziaływują na środowisko życia owadów. Cięcia zupełne drastycznie zmieniają warunki mikroklimatyczne, powodując zanikanie wyspecjalizowanych owadów związanych z dojrzałymi lasami. Dodatkowo, sztuczne przygotowanie gleby polegające na spulchnieniu i odwróceniu wierzchnich warstw gleby, powoduje zanikanie wielu gatunków glebowych. Przyśpieszona mineralizacja ściółki powoduje zanik środowiska ich życia. W miejsce gatunków leśnych napływają gatunki charakterystyczne dla przestrzeni otwartych, mało wyspecjalizowane, wszędobylskie. Oczywiście w miarę wzrostu uprawy, a potem następnych faz rozwoju drzewostanu, gatunki leśne zaczną powracać. Proces ten jest długotrwały i choć pierwsze gatunki cieniolubne mogą pojawić się już w fazie młodnika, to pełne odtworzenie charakterystycznej dla danego siedliska struktury zespołów owadów wymaga ponad stu lat.

«« Wpływ rębni złożonych na owady leśne

Rębnie złożone, w mniejszym lub większym stopniu zachowujące osłonę koron, nie zmieniają warunków mikroklimatycznych tak silnie jak rębnie zupełne. Gleba jest stale ocieniona - najpierw przez drzewostan mateczny a potem przez młode pokolenie drzew. Jeżeli w ramach prac odnowieniowych udaje się uzyskać zadowalające samosiewy bez sztucznego przygotowania gleby, to owady glebowe nie przeżywają szoku związanego z prowadzoną rębnią. Ich populacje rozwijają się prawie tak, jak gdyby ich środowisko nie uległo żadnemu zaburzeniu. Nawet jednak przy takim złagodzeniu zmian w drzewostanie, szereg gatunków może wyginąć po usunięciu z większej powierzchni ostatnich starych drzew w ramach cięć uprzątających. Dotyczy to zwłaszcza gatunków związanych z bardzo starymi i martwymi drzewami, a także zamieszkujących dziuple lub próchnowiska. Tu proces ich powrotu może być bardzo długi. Najpierw muszą dorosnąć stare drzewa, a następnie zostać skolonizowane przez owady. Niestety większość owadów tej grupy lata niechętnie i na niewielkie odległości.

«« Znaczenie otwartych luk i gniazd dla owadów leśnych

		Miejsca prześwietlone w wyniku cięć rębnych mają istotne znaczenie dla owadów odżywiających się pyłkiem i nektarem

Rębnie gniazdowe i stopniowe wprowadzają dodatkowy, cenny dla owadów element zróżnicowania strukturalnego - niewielkie płaty z częściowo lub całkowicie zdjętą osłoną koron. Pojawiająca się tam roślinność porębowa to często rośliny obficie kwitnące, dostarczające nektaru i pyłku. Z tych zasobów korzystają nie tylko zapylacze, ale również dorosłe formy owadów pasożytniczych. Ich larwy są w stanie skutecznie atakować i kontrolować owady roślinożerne, w tym również groźne szkodniki lasu. Oczywiście, takie otwarte gniazda i luki z czasem pokrywają się młodym pokoleniem, ale przy odpowiednio długim okresie odnowienia i odpowiedniej strukturze wiekowej drzewostanów, w promieniu kilkuset metrów prawie stale dostępne są miejsca odsłonięte.
««