Rębnie a szkodliwe owady
 
Autor strony: A. Rutkiewicz
 
Zagrożenia dla upraw     Zagrożenia dla drzewostanów sąsiadujących ze zrębem    
 
 
 
Uprawy sosnowe z sadzenia są bardziej niż odnowienia naturalne narażone na szkody od szeliniaka
 
Możliwości pojawiania się w okresie cięć rębnych owadów szkodliwych oraz powodowanych przez nie uszkodzeń i szkód zależy od następujących czynników:
  • Wielkości powierzchni uprzątniętej objętej pracami zrębowymi lub przygotowawczymi.
  • Wystawy (kształt powierzchni, kierunki cięć, długości i kształt linii brzegowych).
  • Pozostawiania wysp starodrzewiu.
  • Sposobów zagospodarowania (kształtowania) brzegu lasu.
  • Sąsiedztwa innych drzewostanów.
 
««
Zagrożenia dla upraw
 
Uprawy są dla szkodliwych owadów miejscem stosunkowo atrakcyjnym, dlatego często i licznie przez owady zasiedlanym. Czynnikiem propagującym ich pojaw jest przede wszystkim dobre nasłonecznienie przy jednoczesnym braku zwarcia, charakterystycznym dla tego stadium. Innym, nie mniej istotnym czynnikiem jest ilość nisz ekologicznych oferujących dość zróżnicowane warunki środowiskowe, odpowiednie dla licznych zgrupowań owadów, w tym znacznej liczby uznawanych za szkodliwe dla gospodarki leśnej.

Wraz ze wzrostem upraw warunki te zmieniają się diametralnie, prowadząc do zmian składu gatunkowego zasiedlających je owadów. W miejsce gatunków wybierających tereny otwarte i nasłonecznione pojawiają się takie, które preferują ocienienie i nie mają wysokich wymagań termicznych. Z tego wynika, iż to właśnie zmiany w mikroklimacie, kształtującym się w okresie wzrostu uprawy a potem młodnika, mają decydujący wpływ na ilościowe i jakościowe różnice w występowaniu owadów.

Człowiek ma wpływ na te zmiany już od momentu zakładania uprawy, a również później z każdym zabiegiem pielęgnacyjnym.

Tak więc, w stadium uprawy na jej powierzchni spotykamy zestaw gatunków szkodliwych owadów charakterystycznych dla szkółek (w pierwszych latach upraw z sadzenia oraz na 1, 2 letnich uprawach z siewu). W przypadku wykorzystania nalotu lub odnowień naturalnych uznaje się, że są one znaczniej odporne na uszkodzenia i żer szkodników.

Wśród zestawu szkodników upraw najliczniej reprezentowane są gatunki żerujące na strzałkach, pędach, pączkach i igłach. Ich występowanie na uprawach przedłuża się często na stadium młodnika, a przypadku sosny znajdujemy je nawet w drzewostanach średniowiekowych i starszych.

Innym, nie mniej ważnym czynnikiem określającym rozmiar uszkodzeń i szkód jest duża podaż łatwo dostępnego i wysokowartościowego (tym samym atrakcyjnego) pokarmu, jaki stanowią wszystkie wegetatywne i generatywne (łyko i pączki) części sadzonek i drzewek. Ich części merystemalne, charakteryzujące się szybkim przyrostem biomasy, są bogatym źródłem białek, cukrów i enzymów przydanych i poszukiwanych przez liczne gatunki fitofagów.

Z tych wszystkich względów należy uznać, że właśnie w fazie uprawy koncentruje się najwyższa liczba gatunków owadów szkodliwych, stwarzających realne zagrożenie dla ich stanu zdrowotnego i sanitarnego.

Konsekwencje, jakie można stwierdzić dla sadzonek lub młodych drzewek poddawanych uszkodzeniom w wyniku żerów fitofagów to wyraźne hamowanie ich wzrostu, obniżenie kondycji zdrowotnej, a ostatecznie ich zamieranie.

Najgroźniejsze z występujących wówczas gatunków mogą zabić siewkę, sadzonkę lub małe drzewko w młodniku już w rezultacie jednorazowego żeru jednego osobnika. Równie groźne, choć z innego tytułu, są uszkodzenia pędów głównych, gdzie w przyszłości możemy mieć do czynienia ze znacznymi stratami w przyroście i jakości technicznej surowca.

 
««
Zagrożenia dla drzewostanów sąsiadujących ze zrębem
 
Impulsy zapachowe mocno przywabiają szeliniaka na powierzchnie zrębów w drzewostanach sosnowych
 
Odsłonięcie pni drzew powoduje zwiększanie się ich temperatury po stronie nasłonecznionej. W przypadku gatunków drzew o korze gładkiej lub stosunkowo cienkiej sprzyja to powstawaniu uszkodzeń od skrajnych temperatur. Zbyt wysokie temperatury prowadzą do zgorzeliny kory. Bardzo niskie temperatury powodują martwicę boczną na skutek przemarzania łyka i kambium. Z kolei szybkie wahania temperatur mogą powodować pojawianie się pęknięć i listew mrozowych.

Miejsca powstawania martwic bocznych lub pęknięć z listwami są zasiedlane przez liczne gatunki szkodników technicznych i wtórnych.

Każdy nawrót cięć lub zabiegów pielęgnacyjnych jest powodem powstania chemicznego impulsu w postaci zapachu wydzielającej się żywicy lub wyciekających i fermentujących soków drzew liściastych. Taki impuls działa przywabiająco dla licznej grupy szkodników fizjologicznych i technicznych drzew.

««