![]() | ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() | ![]() ![]() | |
Rębnia V przerębowa
| |||
![]() ![]() | Autor strony: S. Drozdowski | ||
Elementy przestrzenne Wielkość jednostki kontrolnej Elementy czasowe Inwentaryzacja struktury i zapasu w lesie przerębowym Metody regulacji użytkowania Schemat rębni V w Zasadach Hodowli Lasu | |||
![]() | Drzewostan jodłowy zagospodarowany rębnią przerębową | ||
Rębnia przerębowa, zwana też rębnią ciągłą, jest intensywnym postępowaniem uwzględniającym potrzeby hodowlano odnowieniowe i przyrostowo-pielęgnacyjne, które mają na celu osiągnięcie możliwie największej wartości produkcji przy utrzymaniu optymalnego zapasu i zachowaniu lub dążeniu do struktury przerębowej. W rębni przerębowej ciągle dąży się do uzyskania równowagi pomiędzy procesami odnawiania (dorastanie), wzrostu (awansu do wyższych klas pierśnic) oraz ubywania (pozyskiwania i zamierania drzew). | |||
«« Elementy przestrzenne | |||
Las zagospodarowany sposobem przerębowym charakteryzuje się podziałem przestrzennym na jednostki kontrolne, w których jest wykonywany okresowy pomiar cech drzewostanu. Jednostki kontrolne powinny być odgraniczone od sąsiednich jednostek podziału przestrzennego naturalnymi granicami, drogami leśnymi lub liniami oddziałowymi, a ich wielkość nie powinna przekraczać 35 ha. W przerębowym sposobie zagospodarowania w skład gospodarstwa, czyli jednostki regulacyjnej w urządzaniu lasu, może wchodzić praktycznie dowolna liczba jednostkek kontrolnych (w tym również pojedyncza jednostka). Nieodłącznym elementem ładu przestrzennego w jednostce kontrolnej są szlaki technologiczne (dawniej zrywkowe). Odległość szlaków zrywkowych nie powinna przekraczać podwójnej wysokości drzewostanu (50-80m), a szerokość szlaku powinna być dostosowana do sposobu zrywki. Odległość zrywki nie powinna przekraczać 200 m, dlatego konieczna jest gęsta sieć dróg wywozowych. | |||
«« Wielkość jednostki kontrolnej | |||
Na wielkość jednostki kontrolnej wpływa dynamika procesu odnowienia. Minimalna powierzchnia lasu przerębowego wchodzącego w skład jednej jednostki kontrolnej powinna wynosić - zależnie od gatunku: 5-10 ha dla świerka, buka i jodły, 10-15 ha dla jesionu i jaworu, 20-40 ha dla sosny oraz 20-30 ha dla dębu. Jednostki kontrolne nie mogą być jednak zbyt duże, ponieważ zbyt duża powierzchnia może utrudniać planowanie i wykonywanie zabiegów gospodarczych. W warunkach nizinnych naszego kraju wielkość jednostki kontrolnej powinna oscylować w granicach 20-30 ha, a granice jednostki kontrolnej powinny pokrywać się z granicami oddziałów. | |||
«« Elementy czasowe | |||
Nawrót cięć, czyli czas pomiędzy kolejnymi cięciami przerębowymi w lesie przerębowym, jest określany mianem obiegu cięć. Cięcia przerębowe wykonuje się cyklicznie najczęściej co 6-10 lat w zależności od składu gatunkowego, dynamiki procesów odnawiania, wzrostu i ubywania, oraz założeń gospodarczych (np. odnośnie struktury pozyskiwanych sortymentów). W jednostkach kontrolnych złożonych z kilku gatunków powinno się wykonywać cięcia częściej, przez co zachowuje się większą kontrolę nad procesami wzrostu i konkurencji. Dłuższy obieg cięć można zastosować w drzewostanach jednogatunkowych lub z gatunkami o podobnej biologii. Znane są przypadki stosowania obiegu cięć bardzo krótkiego (3-letniego, dla światłożądnych gatunków sosen w Ameryce Północnej) lub bardzo długiego (ponad 20-letniego, w borealnych drzewostanach sosnowo - świerkowych w Skandynawii). Wielkość obiegu cięć jest ściśle związana z optymalnym zapasem a miąższość pozyskiwanego drewna w wyniku cięć przerębowych rośnie wraz z wydłużaniem obiegu cięć. | |||
«« Inwentaryzacja struktury i zapasu w lesie przerębowym | |||
![]() | Rębnia przerębowa utrzymuje duże zróżnicowanie struktury wiekowej drzewostanu | ||
W gospodarstwie z rębnią przerębową można stosować jeden z dwóch dostępnych systemów inwentaryzacyjnych: klasyczny szwajcarski oraz statystyczno-matematyczny. Ważnym kryterium wyboru metody inwentaryzacji jest wielkość jednostki kontrolnej. W jednostkach małych, o powierzchni do kilku hektarów można stosować klasyczną metodę kontroli, w większych należy stosować metodę opartą na zasadach statystyczno-matematycznych. System klasyczny polega na pomiarze wszystkich pierśnic drzew w jednostce kontrolnej. Pomiary kontrolne wykonuje się co 6-10 lat. W międzyczasie prowadzi się tzw. rejestr skreśleń, obejmujący naturalne ubytki podczas obiegu cięć. Okresowy przyrost miąższości oblicza się z różnicy zapasu na końcu i początku okresu kontrolnego, z uwzględnieniem ubytków i dorostów. Ze względu na duży nakład pracy i kosztów oraz konieczność systematycznego prowadzenia rejestru skreśleń, klasyczny system inwentaryzacji został zastąpiony statystyczno-matematycznym systemem inwentaryzacji i kontroli lasu. | |||
![]() Zakres inwentaryzacji lasu przerębowego metodą statystyczno-matematyczną | |||
W statystyczno-matematycznym systemie inwentaryzacji pomiar cech taksacyjnych drzewostanu odbywa się na próbnych powierzchniach kołowych. Na pojedynczej powierzchni kołowej wyznaczanych jest kilka współśrodkowych powierzchni kołowych o różnym promieniu. Na większych powierzchniach mierzy się cechy, dla których wymagana jest szczególna dokładność pomiaru, a przy tym nie są szczególnie pracochłonne w pomiarze. I tak np. inwentaryzację nalotów wykonuje się w kole o najkrótszym promieniu, natomiast inwentaryzację najgrubszych drzew w drzewostanie - w kole o najdłuższym promieniu. Główne problemy w statystyczno-matematycznym systemie inwentaryzacji to odwzorowanie i rozmieszczenie oraz ustalenie liczby powierzchni próbnych. Przy wyborze sposobu rozmieszczenia w grę wchodzą kwadraty, prostokąty i trójkąty równoboczne. Wybór jednego z tych sposobów ma znaczenie raczej drugorzędne. Gęstość powierzchni próbnych to liczba powierzchni próbnych przypadających na jednostkę powierzchni. Gęstość ta może być stała lub zmienna (czyli różna w różnych fazach rozwoju albo w różnych jednostkach kontrolnych). Przewaga statystyczno-matematycznego systemu inwentaryzacji wynika z jego oparcia na gruntownych podstawach naukowych, sprawdzalności i powtarzalności pomiarów, możliwości oszacowania stopnia dokładności wyników inwentaryzacji i możliwości dostosowania zakresu prac inwentaryzacyjnych do pożądanego stopnia dokładności. | |||
«« Metody regulacji użytkowania | |||
Wśród stosowanych dawniej i obecnie metod regulacji użytkowania w rębni przerębowej można wyróżnić dwie kategorie, zależnie od tego czy przewidują regulujację struktury pierśnic w gospodarstwie. Główne metody użytkowania nie regulujące struktury pierśnic to:
Do metod regulujących strukturę pierśnic w gospodarstwie należą:
| |||
«« Schemat rębni V w Zasadach Hodowli Lasu | |||
Wskaż poniższy symbol prezentacji, aby zobaczyć powiększoną, barwną i opatrzoną komentarzami wersję schematu tej rębni, włączonego do ostatniego wydania Zasad Hodowli Lasu. | |||
Rębnia V - ilustracje z ZHL 2003 | ![]() ![]() | ||
«« | |||
![]() ![]() ![]() |