Naturalne odnawianie jodły
 
Autor strony: W. Gil
 
Uwarunkowania pojawiania się i wzrost siewek     Wybór rębni     Odnawianie jodły w rębni stopniowej gniazdowej udoskonalonej     Odnawianie jodły na gniazdach w innych rębniach     Pielęgnowanie odnowień    
 
 
 
Jodła należy do najbardziej cienioznośnych drzew wśród rodzimych gatunków lasotwórczych. Decyduje to o sposobie odnowienia. Jak podaje literatura, siewki jodły przeżywają przez pierwsze dwa lata życia przy 3 - 5% światła pełnego, nalot w wieku 8 lat rośnie przy natężeniu światła równym 8% światła pełnego, a dla jodeł w wieku do 15 lat optymalne natężenie światła wynosi 15 - 25% światła pełnego.

Lata nasienne u tego gatunku powtarzają się co 2 - 5 lat, w górach nawet co 8 lat.

 
««
Uwarunkowania pojawiania się i wzrost siewek
 
Kiełkowanie nasion uzależnione jest od typu próchnicy. Najkorzystniejsze warunki nasiona znajdują na glebach z próchnicą typu moder, natomiast próchnica typu mull, z uwagi na kumulację manganu aktywnego utrudniającego pobieranie wody przez siewki, praktycznie uniemożliwia odnowienie. Utrudniony rozwój siewek może być również związany z zmianami mikrobiologicznymi w glebie, charakteryzującymi się nadmiernym rozwojem grzybów pasożytniczych powodujących choroby siewek.

Stwierdzono, że na odnowienie jodły korzystny wpływ ma obecność w górnym piętrze: sosny, modrzewia, brzozy i świerka, m. in. dlatego, że powodują one korzystne zmiany warunków mikrobiologicznych w podłożu.

 
««
Wybór rębni
 
Młode pokolenie jodły ma niewielkie wymagania świetlne
 
O powodzeniu odnowienia samosiewnego jodły decyduje właściwy wybór rębni. Za najwłaściwszą strukturę drzewostanu jodłowego uznaje się drzewostan maksymalnie zróżnicowany pod względem wieku i wysokości. Istotnym czynnikiem przy odnawianiu tego gatunku jest okres odnowienia, który decyduje o udziale jodły w przyszłym drzewostanie. Okres ten powinien wynosić co najmniej 30 lat.

Za optymalne uznaje się długookresowe odnowienie jodły w ramach rębni przerębowej V, a także odnawianie tego gatunku przy wykorzystaniu wielu lat nasiennych w rębniach: stopniowej gniazdowej udoskonalonej IVd i stopniowej gniazdowej IVa.

W odróżnieniu od wszystkich pozostałych rębni, w klasycznej postaci rębni przerębowej nie ma ustalonego wieku rębności, drzewostan jest stale różnowiekowy, ma budowę wielopiętrową, a jego zapas jest rozłożony równomiernie na całej powierzchni. W drzewostanie współegzystują wszystkie fazy rozwojowe drzew, a proces odnowienia nigdy nie jest przerwany na dłuższy czas.

 
««
Odnawianie jodły w rębni stopniowej gniazdowej udoskonalonej
 
Rębnia stopniowa gniazdowa udoskonalona IVd znajduje zastosowanie w odniesieniu do jednopiętrowych drzewostanów jodłowych, mieszanych świerkowo - bukowo - jodłowych, bukowo - jodłowych oraz jodłowych z domieszką dębu, sosny i modrzewia. Drzewostan objęty tym sposobem zagospodarowania musi być odpowiednio przygotowany - bądź to w czasie trzebieży późnych, bądź w trakcie cięć przygotowawczych, o małej intensywności, w których usuwane są przede wszystkim drzewa chore, osłabione i niepożądanych gatunków, w tym lekkonasiennych.

Cięcia obsiewne rozpoczyna się od tworzenia ośrodków odnowieniowych pod jodłą, przerzedzając ją na gniazdach (o powierzchni ok. 5 arów) najlepiej przed przewidywanym rokiem nasiennym. Przygotowanie gleby w miejscu oczekiwanego obsiewu spełnia pozytywną rolę i jest niezbędne w miejscach zachwaszczonych. Odległość pomiędzy ośrodkami powinna wynosić co najmniej dwie wysokości dojrzałego drzewostany, tak aby miejsca te nie łączyły się zbyt szybko. Należy pamiętać o prawidłowym rozmieszczeniu szlaków zrywkowych, które powinny „dzielić” drzewostan na fragmenty szerokości ok. 80 - 100 m.

Odsłanianie ośrodków odnowieniowych i poszerzanie gniazd następuje co 3 - 5 lat. Na potrzebę tego zabiegu wskazuje wartość tzw. czynnika świetlnego, wyrażonego stosunkiem przyrostu pędu głównego do średniego przyrostu pędów bocznych w danym okółku. Jeśli u drzewek przekraczających 1 m wysokości spada on poniżej wartości 1, podrost powinien być odsłaniany.

 
 
Młoda jodła rosnąca w korzystnych warunkach świetlnych
 
Zakładanie nowych gniazd w drzewostanach mieszanych wymaga dbałości o sekwencję czasową odnowienia poszczególnych gatunków. W pierwszej kolejności odnawia się jodłę, następnie buka, a na końcu świerka.

W rębni IVd okres odnowienia jodły wynosi 50 - 60 lat w drzewostanach litych, a w drzewostanach z udziałem buka i świerka - 40 - 50 lat. Przy tak długim okresie należy pamiętać o jednoczesnej pielęgnacji podrostów, sztucznym uzupełnianiu miejsc nieodnowionych oraz regulowaniu zagęszczenia i składu gatunkowego młodego pokolenia.

 
««
Odnawianie jodły na gniazdach w innych rębniach
 
W drzewostanach jodłowych i mieszanych bukowo - jodłowych, ewentualnie z domieszką świerka może być również stosowana rębnia stopniowa gniazdowa IVa, zwana również rębnią bawarską lub Gayera (IVa). Rębnię tę stosuje się w strefach szerokości 100 - 200 m lub w całych pododdziałach.

W pierwszej kolejności zakładane są w drzewostanie, z przerzedzeniem osłony górnej, niewielkie (2 - 4 ary) gniazda dla jodły, następnie dla buka, a na końcu dla świerka (5 - 6 arów) oddalone od siebie o co najmniej dwie wysokości drzewostanu otaczającego. W przypadku jodły lub buka inicjowanie odnowienia wymaga niekiedy usunięcia najwyżej jednego drzewa.

W kolejnych cięciach gniazda są poszerzane i odsłaniane (zakładane są także nowe ośrodki odnowieniowe), a w końcowej fazie - łączone. Powierzchnie bez samosiewu są uzupełniane sadzonkami. Ogólny okres odnowienia wynosi do 40 lat.

 
 
Gniazdo jodłowe w drzewostanie sosnowym na siedlisku LMśw
 
W drzewostanach mieszanych, np. jodłowo - bukowych i jodłowo - dębowych, można również stosować rębnię częściową gniazdową IId, w pierwszej kolejności odnawiając jodłę na gniazdach cięciami częściowymi, a następnie, w podobny sposób, buka lub dęba na powierzchni międzygniazdowej. Okres odnowienia jodły w tym przypadku wynosi 30 lat, buka - 15 - 20 lat, a dęba - 10 lat.
 
««
Pielęgnowanie odnowień
 
Przy pielęgnowaniu podrostów jodłowych należy trzymać się zasady, że długość korony powinna być równa mniej więcej 2/3 wysokości drzewka. Pierwsze czyszczenia należy wykonywać już przy wysokości podrostu 1 m, aby nie rósł on w zbyt dużym zwarciu, co mogłoby skutkować nadmiernym skróceniem koron. Pierwsze cięcie ma charakter selekcji negatywnej (usuwa się osobniki chore, niepożądanych domieszek, wadliwie zbudowane), ale już kolejne cięcia w podroście powinny popierać najlepsze i najbardziej żywotne osobniki z warstwy górnej.
««