Może znaleźć zastosowanie na wszystkich siedliskach gór i pogórza. Jest wskazana zwłaszcza na siedliskach lasu górskiego, lasu mieszanego górskiego i lasu wyżynnego - tam, gdzie występują drzewostany mieszane z udziałem jodły od 30% wzwyż.
Odpowiednie modyfikacje tej rębni mogą być stosowane również w drzewostanach nizinnych, utworzonych przez dąb i inne gatunki o większych wymaganiach świetlnych.
Główne zasady stosowania
- Zasada wychowania, czyli selekcji i uszlachetniania. Jej realizacja polega na dostosowaniu intensywnych zabiegów hodowlanych do naturalnych faz rozwojowych drzewostanu, zróżnicowanych nawet w obrębie jednego, złożonego strukturalnie drzewostanu.
- Zasada pielęgnacji zapasu, postulująca identyfikację w terenie i możliwie najlepsze wykorzystanie szczególnych, naturalnych zdolności przyrostowych niektórych drzew, zwłaszcza tych o korzystnej jakości. Drzewa takie pozostawia się dłużej na pniu w celu uzyskania przyrostu z prześwietlenia, uprzednio przygotowując je do tej roli podczas cięć przygotowawczych.
- Zasada ładu przestrzennego, polegająca na uprzednim zaplanowaniu i konsekwentnym stosowaniu granicy transportowej - w celu ułatwienia organizacji zrywki i ograniczenia powstających podczas niej szkód w odnowieniach.
Organizacja i technika cięć
W celu uzyskania założonego, zgodnego z siedliskiem składu gatunkowego przyszłego drzewostanu, w rębni tej dopuszcza się elastyczne stosowanie różnych sposobów odnowienia - zarówno naturalnego, jak i sztucznego, a także zmienną wielkość gniazd i różne rodzaje cięć - dostosowane do potrzeb odnawianych gatunków i stanu gleby. Możliwe jest stosowanie cięć brzegowych na gniazdach i smugach, częściowych i przerębowych, a nawet zupełnych (na małych powierzchniach). Wielkość gniazd powinna być zróżnicowana, zależnie od właściwości odnawianego na danym gnieździe gatunku.
Jednostki kontrolne
Jednostki mają szersze znaczenie, a zwykle również większy zasięg niż strefy stosowane w innych formach rębni stopniowych. Na niżu mogą obejmować całe oddziały, a w górach - całe wododziały najniższego rzędu. Ich powierzchnia zależy od naturalnego tempa odnowienia głównych gatunków w drzewostanie i wynosi od 5-10 ha w drzewostanach z jodłą, bukiem i świerkiem, aż do 20-35 ha dla modrzewia, sosny czy dębu.
Na powierzchni danej jednostki wyróżnia się trzy przestrzennie rozdzielone fragmenty z drzewostanem wykazującym cechy jednej z trzech faz rozwojowych: inicjalnej, optymalnej i terminalnej. Od wzajemnych relacji powierzchniowych tych trzech faz, zmieniających się znacznie w toku prowadzenia rębni, zależy aktualny zapas oraz inne cechy jednostki kontrolnej. W każdej z faz prowadzony jest inny rodzaj zabiegów gospodarczych.
- W fazie inicjalnej - inicjowanie odnowienia naturalnego lub wprowadzenie sztucznego, gdy wymaga tego założony cel hodowlany, oraz pielęgnacja powstających upraw (nalotów) i młodników.
- W fazie optymalnej - cięcia pielęgnacyjne (trzebieże).
- W fazie terminalnej - cięcia odnowieniowe.
Zalety
- Możliwość dowolnego regulowania dopływu światła do odnowienia, z wykorzystaniem osłony górnej i bocznej, a tym samym możliwość regulowania stosunków konkurencyjnych między różnymi gatunkami występującymi w odnowieniu.
- Możliwość odnawiania wszystkich pożądanych gatunków drzew - zarówno światłożądnych, jak i cienioznośnych - w jednym drzewostanie.
- Wykorzystywanie wielu lat nasiennych, dzięki czemu zwiększa się prawdopodobieństwo uzyskania zadowalającego samosiewu.
- Możliwość uporządkowania odnowienia, ułatwienia pozyskania, zmniejszenia szkód przy ścince i zrywce.
- Możliwość koncentrowania ewentualnego przyrostu z prześwietlenia na najcenniejszych drzewach.
- Tworzenie drzewostanów o duzym zróżnicowaniu wiekowym, stanowiących wartościowe fragmenty ekosystemu leśnego.
- Zasady stosowania rębni IVd tworzą szerokie ramy dla twórczej inicjatywy i swobody gospodarowania gospodarza lasu.
Ograniczenia w stosowaniu
- Rębnia IVd jest trudniejsza w prowadzeniu niż inne formy rębni stopniowych, wymaga znaczącej obecności i zaangażowania personelu inżynieryjnego przy projektowaniu cięć i nadzorowaniu prac.
- Wszystkie czynności wykonywane w ramach tej rębni muszą być zaplanowane w czasie i przestrzeni - wymaga ona szczegółowego planowania hodowlanego na dobrym poziomie.
- Niezbędne jest właściwe udostępnienie terenu, w tym istnienie rozwiniętej sieci dróg leśnych.
- Wraz z postępem rębni wzrastają trudności w prowadzeniu rębni: ryzyko szkód od wiatru, zachwaszczenie gleby, pogorszenie się cech samosiewów.
Schemat rębni IVd w Zasadach Hodowli Lasu
