Rębnia stopniowa brzegowo-smugowa IVc
 
Autorzy strony: B. Brzeziecki, J. Zajączkowski
 
Geneza i zastosowanie     Organizacja i technika cięć     Warunki środowiska     Zalety     Ograniczenia w stosowaniu     Schemat rębni IVc w Zasadach Hodowli Lasu    
 
 
 

 
Schematyczny profil lasu zagospodarowanego rębnią IVc
 
Rębnia IVc służy do odnowienia drzewostanów różnych gatunków (przede wszystkim z dużym udziałem świerka) w sposób zapewniający optymalne warunki dla wzrostu odnowień oraz dobrą ochronę drzewostanu przed niekorzystnymi czynnikami środowiska.

Rębnia ta prowadzi do wytworzenia się charakterystycznej struktury kompleksów leśnych, dlatego bywała traktowana jako odrębny sposób zagospodarowania lasu.

 
Schemat rębni stopniowej brzegowo-smugowej IVc - widok z boku
 
Schemat rębni stopniowej brzegowo-smugowej IVc - widok z góry
 
Geneza i zastosowanie
 
Smuga wewnętrzna i zewnętrzna w cięciu brzegowym
 
Rębnia stopniowa brzegowo-smugowa opracowana została na początku XX wieku przez Ch. Wagnera (tzw. rębnia smugowo-przerębowa Wagnera) w niemieckiej Wirtembergii. W Polsce pierwszy raz zastosowano ta rębnię w latach 50-tych w lasach Beskidu Żywieckiego.

W rębni tej wykorzystuje się stopniowe zmiany warunków oświetlenia oraz innych czynników wnętrza lasu, uzyskiwane drogą stosowania cięcia brzegowego na smugach położonych przy brzegu starodrzewu (wewnętrznej i zewnętrznej). Na smudze wewnętrznej pojawiają się naloty gatunków cienioznośnych - jodły i buka, na smudze zewnętrznej - modrzewia i sosny, a na samym brzegu starodrzewu - świerka.

Rębnię IVc można stosować do odnawiania litych drzewostanów świerkowych i jodłowych, drzewostanów wielogatunkowych złożonych z jodły, buka, świerka i sosny oraz (zdaniem prof. Bernadzkiego) drzewostanów sosnowo-świerkowych na terenach nizinnych.

 
««
Organizacja i technika cięć
 
Naturalne odnowienie drzewostanu świerkowego cięciami brzegowymi
 
Charakterystyczne dla tej rębni cięcia brzegowe, zwykle powiązane z cięciami częściowymi, prowadzi się na smudze wewnętrznej o szerokości ok. 30 m (15 - 60 m), powtarzając je co 3-5 lat, w miarę możliwości w latach nasiennych.

Cięcia powinny "podążać za samosiewem". Im lepszy urodzaj w danym roku nasiennym, tym szersza może być strefa objęta cięciami. Stosując falisty przebieg odsłanianych brzegów można dodatkowo różnicować warunki środowiska dla odnawianych gatunków.

Postęp cięć wynosi ok. 30-45 m na dziesięciolecie. Okres odnowienia jest bardzo długi - orientacyjnie ok. 50 lat - i zależy od właściwości odnawianych gatunków drzew, częstości i obfitości lat nasiennych, tempa przyrostu wysokości, wrażliwości powstających nalotów oraz cech wierzchnich poziomów gleby - w tym skłonnosci do zachwaszczenia. Powolny postęp cięć zwykle zmusza do zakładania wrębów w odnawianych kompleksach.

Odnowienie sztuczne można stosować na wąskim pasie zrębu zupełnego (10-15 m) w razie niepowodzeń w odnowieniu naturalnym.

 
««
Warunki środowiska
 
Warunki środowiska kształtują się pod wpływem cięć brzegowych o zmiennej intensywności, przy stopniowo zanikającej osłonie górnej i słabnącej osłonie bocznej. W górach warunki te różnią się istotnie na zboczach o różnych wystawach, zwłaszcza pod względem intensywności operacji słonecznej i siły wiatru.

Powolne, stałe przesuwanie się brzegu lasu powoduje, że powstałe odnowienia mogą stopniowo i z powodzeniem adaptować się do warunków wzrostu na przestrzeni otwartej (pełny dostęp światła, mniejsza wilgotność, przymrozki, wiatry).

Rębnia brzegowo-smugowa pozwala w największym stopniu zachować na etapie odnowienia pożądane cechy gleby leśnej. Chroni ją przed wyjałowieniem, erozją, zachwaszczeniem, zabagnieniem, nadmierną insolacją, wypromieniowaniem ciepła i silnymi wiatrami.

 
««
Zalety
 
Oprócz tworzenia wyżej opisanych, bardzo korzystnych dla odnowień warunków środowiska, do zalet rębni IVc należą:
  • Możliwość operowania zarówno światłem górnym, jak i bocznym, w odróżnieniu od rębni stopniowej gniazdowej i rębni częściowej.
  • Elastyczne dostosowanie intensywności światła do potrzeb określonych gatunków odnowienia.
  • Zachowanie ciągłości procesów odnowieniowych w drzewostanie.
  • Małe niebezpieczeństwo wiatrołomów i dobre zabezpieczenie podrostów przed szkodami od ścinki i zrywki drewna.
  • Zachowanie możliwości zmiany postępowania w trakcie odnowienia - np. przejścia do rębni gniazdowo-smugowej lub zupełnej.
 
««
Ograniczenia w stosowaniu
 
  • Konieczność zakładania wielu wrębów (rozrębów) w okresie wstępnej przebudowy rozległych litych świerczyn.
  • Nienaturalny wygląd krajobrazu leśnego, poprzecinanego sztucznie smugami wzdłuż i w poprzek wzgórz i dolin.
  • Wysokie wymagania co do kwalifikacji służb urządzeniowych i gospodarzy lasu.
  • Duże przestrzenne rozproszenie cięć.
 
««
Schemat rębni IVc w Zasadach Hodowli Lasu
 
Wskaż poniższy symbol prezentacji, aby zobaczyć powiększoną, barwną i opatrzoną komentarzami wersję schematu tej rębni, włączonego do ostatniego wydania Zasad Hodowli Lasu.
 
Rębnia IVc - ilustracje z ZHL 2003
««