Naturalne odnawianie wybranych gatunków
 
Autorzy strony: J. Zajączkowski, S. Drozdowski
 
Zalety naturalnego odnowienia lasu     Czynniki  ograniczające stosowanie odnowienia naturalnego    
 
 
 
Wykorzystanie odnowienia naturalnego wymaga stosowania technologii bardziej złożonych niż te znane z tradycyjnej rębni zupełnej. Tym samym stawia wyższe wymagania co do zaangażowania i kompetencji u nadzoru i bezpośrednich wykonawców.

Poniżej przedstawiono główne zalety odnowień naturalnych, z powodu których w gospodarce leśnej staramy się jak najszerzej wykorzystywać samosiewy różnych gatunków drzew. Wymieniono również główne czynniki, które w konkretnych warunkach drzewostanowych mogą ograniczyć, utrudnić lub uniemożliwić wykorzystanie technologii naturalnego odnowienia lasu.

 
 
Gęste naloty zachowują naturalną pulę genową i stwarzają duże możliwości selekcji
 
Na następnych stronach tej części poradnika przedstawiono zasady naturalnego odnawiania gatunków drzew o dużej roli gospodarczej na większości obszaru kraju - sosny, świerka, jodły, dębu i buka.
 
««
Zalety naturalnego odnowienia lasu
 
Odnowienie naturalne zapewnia utrwalenie miejscowych ekotypów, dobrze dostosowanych do lokalnych warunków glebowych i klimatycznych
 
  • Dopuszczenie wszystkich składników drzewostanu do produkcji nasion umożliwia zachowanie szerokiej puli genowej u gatunków przewidzianych w przyszłym składzie gatunkowym oraz przetrwanie domieszek rzadkich i zwykle nie odnawianych sztucznie gatunków drzew i krzewów. Tym samym odnowienie naturalne zapewnia utrwalenie miejscowych ekotypów, dobrze dostosowanych do lokalnych warunków glebowych i klimatycznych.
     
  • Utrzymywanie półcienia podczas młodocianego wzrostu gatunków światłożądnych wykazujących skłonność do tworzenia rozpieraczy (np. sosny) prowadzi do wykształcenia przez drzewa równych, wąskich słoi oraz drobnych i szybko zamierających gałęzi. Prowadzi to do uzyskania w przyszłości wyższej jakości i wartości drewna.
 
 
Sosna wyhodowana w półcieniu cechuje się wysoką jakością drewna
 
Na powierzchniach odnawianych naturalnie mogą przetrwać rzadkie gatunki domieszkowe
 
  • Wykorzystanie naturalnych procesów przyrodniczych pozwala znacznie obniżyć koszty wielu czynności technologicznych, takich jak np. zbiór nasion, produkcja sadzonek, przygotowanie gleby, sadzenie). Skraca także cykl produkcyjny i pozwala lepiej wykorzystać indywidualne cechy przyrostowe drzew.
     
  • Trwałe utrzymywanie osłony gleby zapewnia utrzymanie jej w sprawności i wydajności, pozwala też przetrwać wielu gatunkom owadów epigeicznych.
     
  • Znaczne zagęszczenie nalotów, najczęściej znacznie przekraczające wartości projektowane przy sadzeniu, podczas koniecznych prac pielęgnacyjnych stwarza duże możliwości selekcji drzewek - zarówno pod względem jakości, jak i żywotności.
 
««
Czynniki ograniczające stosowanie odnowienia naturalnego
 
  • Zła jakość techniczna i zdrowotność drzewostanu macierzystego, będące skutkiem niedostosowania gatunku do aktualnego stanu siedliska bądź przeniesienia nasion z innych warunków klimatycznych.
 
 
Z odnowienia naturalnego należy wyłączyć drzewostany obcego pochodzenia
 
  • Konieczność dostosowania intensywności cięć do tempa rozwoju odnowień powoduje, że trudno jest z kilkuletnim wyprzedzeniem dokładnie zaplanować wielkość etatu.
  • Stan pokrywy może być nieodpowiedni dla naturalnego odnowienia, np. ze względu na silnie rozwiniętą warstwę traw (trzcinnika, śmiałka) lub krzewinek (czernicy, wrzosu).
 
 
Rachityczny pokrój nalotów sosnowych - skutek kilku lat trwania w zbytnim przegęszczeniu i ocienieniu
 
  • Zależność od zmiennego i w znacznym stopniu nieprzewidywalnego układu warunków meteorologicznych warunkujących zawiązywanie, dojrzewanie i kiełkowanie nasion oraz rozwój siewek.
 
 
Nadmierne zadarnienie uniemożliwia wykorzystanie odnowienia naturalnego w drzewostanach sosnowych
 
  • Nierównomierność obsiewu, której skutkiem może być nieprawidłowa forma drzewek - wysmukła i rachityczna w miejscach przegęszczonych lub nadmiernie gałęzista przy zbyt rzadkim obsiewie; powoduje to potrzebę wczesnego wchodzenia ze staranną pielęgnacją, a czasami - również sztucznych uzupełnień.
 
 
W okresie wschodów krytyczne dla przeżycia siewek sosny jest dostateczne zaopatrzenie w wodę
««