Rębnia gniazdowa zupełna IIIa
 
Autorzy strony: L. Bolibok, J. Zajączkowski
 
Zastosowanie     Organizacja i technika cięć w wariancie typowym     Postęp cięć na kolejnych strefach     Wariant z odsłonięciem podrostów     Schemat rębni IIIa w Zasadach Hodowli Lasu    
 
 
««
Zastosowanie
 
Widok strefy po cięciu uprzątającym w rębni gniazdowej zupełnej
 
Typowa rębnia IIIa jest stosowana głównie do przebudowy litych drzewostanów sosnowych, brzozowo-osikowych i innych na siedliskach borów mieszanych, rzadziej lasów mieszanych, na drzewostany mieszane, głównie dębowo-sosnowe. Na gniazdach wprowadza się gatunki wolno rosnące lub wymagające osłony w pierwszych latach życia.

Innym wariantem tej rębni jest odsłonięcie uproszczonym cięciem częściowym istniejących w drugim piętrze drzewostanu kęp gatunku domieszkowego (np. dębu lub buka).

 
Schemat rębni gniazdowej zupełnej IIIa - z odnowieniem sztucznym
 
««
Organizacja i technika cięć w wariancie typowym
 
Częste pojawianie się samosiewów wymaga starannej pielegnacji odnawianych na gniazdach gatunków
 
Odsłonięte duże gniazdo dębowe na siedlisku OlJ
 
Istniejące w rębni IIIa ograniczenia odnośnie maksymalnej szerokości strefy (80-100 m) oraz powierzchni zrębu (6 ha) są łagodniejsze niż w przypadku rębni zupełnej pasowej. Wynika to z dłuższego okresu odnowienia, zapewniającego niezbędny czas na ewentualną korektę niepowodzeń w odnowieniu.

Wprowadzenie gatunku domieszkowego, czasami będącego rzadkością w otaczających drzewostanach, zmusza do podejmowania aktywnych działań zabezpieczających odnowienia na gniazdach przed zwierzyną.

 
 
Wprowadzane na gniazdach domieszki powinny być zabezpieczone przed zwierzyną
 
Naturalne odnowienie dębu na ogrodzonym gnieździe
 
Gniazda mogą zajmować łącznie 20-40% powierzchni strefy manipulacyjnej. Zwykle mają kształt owalny, chociaż przy silnej konkurencji ze strony otaczającego drzewostanu i małego zagrożenia od wiatrów można zwiększać ich powierzchnię przez wydłużenie na osi wschód-zachód.
 
 
Wprowadzanie na gniazda gatunków światłożądnych jest raczej pomyłką
 
««
Postęp cięć na kolejnych strefach
 
Podsadzenia na powierzchni międzygniazdowej zwiększają udział gatunków liściastych w rębni IIIa
 
Podsadzenia na brzegach gniazd to sposób na zwiększenie udziału wrażliwych gatunków liściastych w następnym pokoleniu
 
W rębni IIIa obowiązuje zasada, że gniazda na kolejnej (zgodnie z kierunkiem cięć) strefie można zakładać równocześnie z uprzątnięciem drzewostanu z poprzedniej strefy. Uprawa założona na poprzedniej strefie będzie korzystała z osłony bocznej drzewostanu, w którym wycięto gniazda, aż odnowienia na nich osiągną odpowiednią wysokość - co może trwać nawet kilkanaście lat.

Stosowanie tej zasady zapewnia wprawdzie bezpieczny rozwój upraw, ale może stwarzać problemy, gdy w rozległym drzewostanie trzeba założyć wiele stref. W takim przypadku długość okresu odnowienia całego drzewostanu staje się sumą okresów odnowienia na poszczególnych strefach (cząstkowe okresy odnowienia dla stref nie nakładają się).

Aby uniknąć możliwej wówczas w ostatnich strefach deprecjacji surowca, dopuszcza się by gniazda na kolejnej strefie (zgodnej z kierunkiem cięć) zakładać po stwierdzeniu dobrej udatności odnowień na gniazdach na poprzedniej strefie (zwykle po 4-5 latach). Przy takim rozwiązaniu cząstkowe okresy odnowienia na strefach nakładają się w czasie, w zawiązku z czym całkowity okres odnowienia drzewostanu ulega skróceniu.

Zasady Hodowli Lasu dopuszczają dla rębni IIIa równoczesne założenie gniazd w dwóch sąsiadujących strefach. Ponieważ cięcie zupełne w drugiej strefie będzie wykonane około pięć lat później, odnowienia w tej strefie będą dłużej wzrastać na gniazdach. Niektórym gatunkom dłuższe przebywanie na gniazdach może nie wyjść na zdrowie ze względu na zwiększone wymagania świetlne starszych odnowień.

Rozwiązanie takiego problemu może być co najmniej dwojakie. Na drugiej strefie można założyć większe gniazda z zachowaniem części starych drzew jako osłony górnej łagodzącej warunki na dużych gniazdach. Przy przedłużającym się pobycie odnowień na gnieździe, gdy znacząco wzrosną ich wymagania świetlne i zmaleje wrażliwość na silną insolację, można tą osłonę usunąć. Drugie z możliwych rozwiązań polega na wprowadzeniu na gniazdach na pierwszej strefie gatunku, który potrzebuje osłony krócej (np. buk) niż gatunek wprowadzany na gniazdach na drugiej strefie (np. jodła). Wariantem tego rozwiązania jest także odnowienie na obu strefach tego samego gatunku (np. buka) - ale na pierwszej strefie przez sadzenie, a na drugiej siewem.

 
««
Wariant z odsłonięciem podrostów
 
Przydatna do odsłonięcia duża kępa buka w drugim piętrze drzewostanu sosnowego
 
Grupa podrostów jodłowych nadająca się do wykorzystania w następnym pokoleniu lasu
 
W przypadku występowania w drzewostanie rębnym dolnych warstw gatunku domieszkowego można podjąć próbę ich wykorzystania do dalszej hodowli. W większości przypadków nie będzie wskazane odsłonięcie tych odnowień jednym cięciem w momencie zakładania zrębu na całej powierzchni. Spowodowałoby to nadmierny stres u drzew, które i tak są osłabione z powodu różnorakich oddziaływań konkurencyjnych starodrzewu, pod którym wzrastają.

Odnowienia podokapowe zwykle mają postać rozproszonych w drzewostanie płatów. W takich drzewostanach zaleca się zastosowanie wariantu rębni IIIa, polegającego na odsłonięciu kęp odnowień uproszczonymi cięciami częściowymi, a następnie założeniu zrębu na pozostałej powierzchni.

Do dalszej hodowli nadają się odnowienia zarówno w młodym wieku (podrosty), jak i w starszym (drugie piętro wchodzące w korony starodrzewu). Ich kwalifikacja do dalszego wykorzystania jest możliwa pod następującymi warunkami:

  • występowanie w wyraźnie zaznaczonych kępach o wielkości co najmniej 8-10 arów i łącznym pokryciu 20-50% powierzchni drzewostanu,
  • zachowanie zwarcia (przynajmniej ok. 60%) w kępach,
  • odpowiedni pokrój koron, nie wykazujący oznak skarłowacenia z powodu zbyt długiego utrzymywania się ocienienia,
  • dostateczna zdrowotność.
 
 
Dolna warstwa dębu o małej przydatności do dalszej hodowli
 
Cięcia odsłaniające na gniazdach wykonuje się w dwóch, maksymalnie trzech kilkuletnich nawrotach, aby dać odnowieniom czas na adaptację do nowych warunków świetlnych i regenerację koron. Ze względu na utrzymujące się podczas tych cięć oddziaływanie otaczającego starodrzewu (o charakterze zarówno ochronnym, jak i konkurencyjnym), cięcia te mogą mieć większą intensywność niż w przypadku klasycznej rębni częściowej.
 
Schemat rębni gniazdowej zupełnej IIIa - z odsłonięciem podrostów
 
Schemat rębni IIIa w Zasadach Hodowli Lasu
 
Wskaż poniższy symbol prezentacji, aby zobaczyć powiększoną, barwną i opatrzoną komentarzami wersję schematu tej rębni, włączonego do ostatniego wydania Zasad Hodowli Lasu.
 
Rębnia IIIa - ilustracje z ZHL 2003
««